Bedensel özerklik mücadelesi: İnterseks aktivizmi
İnterseks kavramı söz konusu olduğunda pek çok kişinin aklına hermafrodit ya da çiftcinsiyetlilik çağrışımlarıyla yarısı kadın, yarısı erkek bir beden geliyor. Çünkü hayatın her alanında “safî kadın” ve “safî erkek”ten ibaret ikili bir cinsiyet dünyasında yaşadığımıza dair yanlış bir bilgiye maruz kalıyoruz. İnterseks aktivistlerinin mücadelesi ise cinsiyetin hacmi belli kutucuklar gibi değil de çok çeşitli, tıpkı bir ışık tayfı gibi pek çok rengi içinde barındıran bir çokluk olduğu hatırlatmasını yapıyor.
Meksika’nın başkenti Meksiko’daki 2014 ILGA Dünya Konferansı’nda Avustralyalı interseks aktivisti ve araştırmacı Morgen Carpenter, bedensel özerkliği ve çeşitliliği masaya yatıran bir panel düzenledi. Carpenter, interseks aktivizminin yalnızca interseksleri ilgilendiren bir mesele olmayıp LGBT’lerden ırkçılığa pek çok alanı kesen bir mücadele olduğunu anlattı, intersekslere dair pek çok konuyu aydınlattı. İşte panelden notlar:
İnterseks ne ola ki'
İnterseks dendiğinde tek bir kategoriden bahsedilmiyor aslında. İnterseks bireyler ne tam olarak kadın, ne de tam olarak erkek olarak adlandırılmayan fiziksel, hormonal ya da genetik özelliklere sahip olabiliyorlar. Bu özellikler tıbbın belirlediği kadın ve erkeğin bir karışımı olabileceği gibi, bunların ikisine de benzemeyen bir yönde ortaya çıkabiliyor.
Bir bebeğin interseks olup olmadığı doğumda anlaşılır mı'
İnterseks farklılıklarının pek çok çeşidi olduğundan bazı bilinen çeşitleri doğumda ya da doğum öncesinde fark edilebiliyor. Bazı çeşitleri ergenlikte, bazıları hamile kalmaya çalışırken, bazıları da şans eseri fark edilebiliyor.
İntersekslere neden tıbbî müdahalede bulunuluyor'
İnterkseksler toplumun kadın ve erkek ideallerine uyum sağlamaları amacıyla tıbbî müdahaleye maruz kalıyorlar. Batı tıbbına dayanan bu müdahaleler “ailelerin endişelerini” ve “damgalama riski”ni azaltma gerekçesiyle uygulanıyor. Müdahalelerde kişinin görüntüsünün toplumsal normlara uyum göstermesi öncelik olarak alınıyor.
İnterseks aktivistleri bu müdahalelere neden karşı çıkıyor'
Çocukların cinsel organlarına yapılan müdahaleler rızaya dayanmadığı için sorunlu olarak görülüyor. Ergenler ve hatta yetişkinler de toplumsal normlara uyum sağlamaları için doktor ve aile baskısını üzerlerinde hissettiklerini anlatıyor. Pek çok interseks, ameliyatların fiziksel etkilerinin olumsuz olduğunu, duygusal açıdan ise utanç ve gizlilik içinde yaşadıklarını aktarıyor.
İnterseks aktivistlerinin amacı ne'
İnterseks hareketi toplumda eşit bir yer edinmeyi ve bilinç yükseltmeyi hedefliyor. Bedensel özerkliğin öne çıktığı bu mücadelede damgalama, ayrımcılık, utanç ve gizlilik olmadan yaşam hakkına sahip olmak amaçlanıyor.
İnterseksler hasta mı'
Herkes gibi intersekslerin de sağlık sorunları olabiliyor ancak interseks olmak kendi başına bir sağlık sorunu değil. Ancak kendilerine uygulanan tıbbî müdahaleler sonucunda hormon terapisine ihtiyaç duyabiliyorlar. İnterseks aktivistleri, tıp çevrelerinde Cinsel Gelişim Bozukluğu (DSD) olarak yapılan adlandırmanın interseksleri insan haklarından yararlanmada güçsüz bıraktığını söylüyorlar.
İnterseks mücadelesinin LGBT’lerle ilgisi ne'
Lezbiyen, gey, biseksüel ve translar da tıpkı interseksler gibi toplumsal normlardan çeken bir grup. İdeal kadın ve erkek düşüncesi belli cinsel özelliklere dair dayatmalarda bulunurken bu ideal kadın ve erkeği birbirini tamamlayan, “bir elmanın iki yarısı” gibi sunan heteronormatif bir anlayışı da beraberinde getiriyor.
İnterseks aktivizmi ırkçılık karşıtlığını nerede keser'
İnterseks mücadelesi bedensel özerklik vurgusuyla tıbbın normallerine karşı duruyor. Benzer bir normalleştirme süreci özellikle beyaz olmayan bedenlerin “aşırılıkları” ya da “eksiklikleri” üzerinden anatomi çalışmalarında yer almış.
İnterseks olma hali cinsiyet kimliği olarak tanımlanabilir mi'
İnterseks olmak belli bir cinsiyet kimliğine değil, bedene ilişkin bir deneyime işaret ediyor. İnterseksler tipik olmayan fiziksel özellikleri üzerinden ayrımcılığa maruz kalıyor. İnterseksler kendilerine zorunlu olarak atanan cinsiyetlerinden memnun olmayabilirler ancak bu onları trans yapmaz. Bununla birlikte kendilerini trans olarak tanımlayan interseksler de var.
Aileler ne yapmalı'
İnterseks çocuğunuzun bedeni hakkında ne hissettiğine dair varsayımlarda bulunmayın, onu dinleyin. Doktorların çocuğunuza ucube muamelesi yapmasına izin vermeyin. “Beterin beteri var” yaklaşımıyla çocuğunuzu destekler gibi görünüp başkalarıyla kıyaslamayın. Ne çocuğunuzu, ne de kendinizi suçlayın. Çocuğunuzu bilgilendirin ama tüm bilgileri bir anda başında aşağı boca etmeyin. İnterseks durumunu kiminle paylaşıp paylaşmayacağınız konusunda çocuğunuza danışın. Mahremiyetle gizlilik arasında bir fark var; çocuğunuza interseks olduğunu asla ve asla anlatmaması gerektiğini söylemeniz çocuğunuzun kendi bedeninden utanmasına yol açabilir. Doktorların doğru düzgün bilgilendirme yapmadan çocuğunuzun bedeninde apar topar müdahalelerde bulunmalarına izin vermeyin. Eldeki seçenekler ve bunların sonuçları hakkında onu bilgilendirin.
(Ömer Akpınar, Kaos GL)
